Algemeen: Chronologie van de Israël-Palestina oorlog van oktober 2023 tot heden
De laatste oorlog tussen Israël en Palestina, beter bekend als de Israël-Gaza-oorlog of de oorlog tussen Hamas en Israël, begon op 7 oktober 2023. Dit conflict markeerde een significante escalatie in het al decennia durende Israëlisch-Palestijnse conflict. Hieronder volgt een samenvatting van de aanloop, de redenen, de gebeurtenissen en de reacties van zowel de betrokken partijen als de internationale gemeenschap, met een focus op de Verenigde Staten, de Europese Unie, Rusland en andere actoren.
### Aanloop en reden voor het begin
De oorlog werd ingeluid door een grootschalige verrassingsaanval van Hamas, de militante Palestijnse groepering die de Gazastrook bestuurt, onder de naam “Operatie Al-Aqsa Storm”. De directe aanleiding was een mix van langdurige spanningen en acute provocaties. Al jaren leefden de 2 miljoen inwoners van Gaza onder een strenge Israëlische blokkade, ingevoerd na Hamas’ machtsovername in 2007, die de economie verlamde en humanitaire crises veroorzaakte. Daarnaast speelden incidenten rond de Al-Aqsa-moskee in Jeruzalem, een heilige plek voor moslims, een rol. Hamas noemde Israëlische beperkingen op toegang tot de moskee en confrontaties met Palestijnse gelovigen als motief. Dieper liggend was het de frustratie over de stagnerende vredesonderhandelingen, de uitbreiding van Israëlische nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever en het uitblijven van een Palestijnse staat.
Op 7 oktober 2023 vuurde Hamas duizenden raketten af op Zuid-Israël en voerden zwaarbewapende militanten aanvallen uit op Israëlische dorpen en kibboetsen nabij de grens. Ze doodden meer dan 1.200 mensen, onder wie veel burgers, en ontvoerden circa 250 gijzelaars, waaronder vrouwen, kinderen en ouderen. Het was de dodelijkste aanval op Israëlische bodem in decennia en werd door Israël als een existentiële dreiging gezien.
### Gebeurtenissen en wederzijdse reacties
Israël reageerde onmiddellijk met een oorlogsverklaring. Premier Benjamin Netanyahu mobiliseerde meer dan 300.000 reservisten – een recordaantal – en lanceerde zware luchtaanvallen op Gaza, gericht op Hamas-doelen. Binnen twee weken volgde een grondoffensief, met als doel Hamas’ militaire infrastructuur te vernietigen en de gijzelaars te bevrijden. Minister van Defensie Yoav Gallant kondigde een “volledige belegering” van Gaza aan, waarbij water, voedsel, brandstof en elektriciteit werden afgesneden. Dit leidde tot een humanitaire catastrofe: volgens het Palestijnse ministerie van Volksgezondheid stierven binnen maanden tienduizenden mensen, waaronder veel kinderen, en raakten 1,7 miljoen Gazanen ontheemd.
Hamas bleef raketten afvuren op Israël en gebruikte tunnels om Israëlische troepen aan te vallen. De groep eiste de vrijlating van Palestijnse gevangenen in ruil voor gijzelaars, maar onderhandelingen via Qatar en Egypte verliepen moeizaam. Op 19 januari 2025 werd een tijdelijk staakt-het-vuren bereikt, waarbij 33 gijzelaars werden geruild tegen Palestijnse gevangenen en humanitaire hulp werd toegelaten. Toch bleef de situatie fragiel, met plannen voor verdere fases van wapenstilstand en wederopbouw nog onzeker.
### Reacties van de wereld
De internationale gemeenschap reageerde verdeeld, met uiteenlopende belangen en standpunten:
– **Verenigde Staten**: De VS, een historische bondgenoot van Israël, steunden Israël krachtig. President Joe Biden veroordeelde Hamas’ aanval als “pure terreur” en leverde miljarden aan militaire hulp, waaronder raketafweersystemen. Tegelijkertijd drongen de VS aan op Israëlische terughoudendheid om burgerslachtoffers te beperken en steunden ze humanitaire corridors. Binnenlands groeide kritiek op Biden vanwege de hoge tol in Gaza, vooral onder progressieve kiezers.
– **Europese Unie**: De EU veroordeelde Hamas unaniem en erkende Israël’s recht op zelfverdediging, maar riep ook op tot naleving van internationaal humanitair recht. Landen als Duitsland en Nederland leverden steun aan Israël, terwijl anderen, zoals Spanje en Ierland, Israël’s disproportionele reactie bekritiseerden. De EU worstelde met een uniforme aanpak, maar verhoogde humanitaire hulp aan Gaza en pleitte voor een tweestatenoplossing.
– **Rusland**: Moskou nam een ambigue houding aan. Het veroordeelde geweld aan beide kanten en riep op tot de-escalatie, maar bekritiseerde westerse steun aan Israël als eenzijdig. Rusland, dat banden onderhoudt met Iran (een sponsor van Hamas), zag het conflict als kans om de VS af te leiden van Oekraïne. Kremlin-woordvoerders wezen op Amerikaans “falen” in het Midden-Oosten.
– **Andere actoren**: Iran steunde Hamas openlijk met wapens en financiering, en zag het conflict als een slag tegen Israël en het Westen. Hezbollah, een Libanese bondgenoot van Hamas, voerde beperkte aanvallen uit op Noord-Israël, wat de spanningen verergerde. Egypte en Qatar bemiddelden actief, met succes bij het staakt-het-vuren van januari 2025. Turkije veroordeelde Israël scherp en stuurde hulp naar Gaza, terwijl Saoedi-Arabië een balans zocht tussen kritiek op Israël en toenadering tot het Westen.
De Verenigde Naties waarschuwden voor hongersnood en genocide-risico’s in Gaza. Zuid-Afrika spande een zaak aan bij het Internationaal Gerechtshof, Israël beschuldigend van genocide, en het Internationaal Strafhof vaardigde arrestatiebevelen uit tegen Netanyahu en Gallant voor oorlogsmisdaden. Dit polariseerde de wereld verder: westerse landen wezen deze stappen af, terwijl veel landen in het Globale Zuiden ze steunden.
### Huidige stand
Tot februari 2025 blijft het conflict onopgelost, ondanks het fragiele staakt-het-vuren. Israël controleert delen van Gaza, maar heeft Hamas niet uitgeschakeld. De humanitaire tol is immens, met verwoeste steden en een bevolking in wanhoop. De oorlog heeft de kloof tussen Israël en Palestina verdiept en de wereldwijde verdeeldheid blootgelegd, met grootmachten die elk hun eigen agenda’s nastreven. Een duurzame vrede lijkt ver weg, terwijl de roep om gerechtigheid en wederopbouw groeit.
