De arrestatie van Ekrem İmamoğlu, de burgemeester van de grootstedelijke gemeente Istanbul (İBB) en de meest serieuze rivaal van de Turkse president Recep Tayyip Erdoğan voor de verkiezingen van 2028, op 19 maart 2025 en zijn daaropvolgende gevangenschap, leidde tot grootschalige protesten in Turkije. Deze ontwikkeling werd wereldwijd nauwlettend gevolgd door politici en instellingen. De internationale reacties op het incident brachten verschillende standpunten over democratische waarden en mensenrechten naar voren. Hieronder hebben we de meest opvallende reacties voor u samengesteld:
Verenigde Staten – 19 maart 2025
Woordvoerster van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken, Tammy Bruce, deed op 19 maart, direct na de arrestatie van İmamoğlu, een verklaring. Bruce zei: “We moedigen Turkije aan om respect te tonen voor mensenrechten en interne kwesties op een passende manier aan te pakken.” Deze verklaring liet zien dat de VS een voorzichtige benadering koos ten aanzien van de gebeurtenissen in Turkije en zich beperkte tot een algemene oproep in plaats van een directe veroordeling. Het viel op dat de VS verdere commentaren vermeed over wat werd gezien als een interne aangelegenheid van Turkije.
Verenigd Koninkrijk – 19 maart 2025
Het Britse ministerie van Buitenlandse Zaken publiceerde een verklaring na de arrestatie van İmamoğlu. Het ministerie benadrukte “dat respect voor democratische processen in Turkije noodzakelijk is” en verklaarde de situatie nauwlettend te volgen. In de verklaring werd gesteld: “De rechtsstaat en vrije meningsuiting maken deel uit van Turkije’s internationale verplichtingen.” Dit wees op een voorzichtige kritiek van het Verenigd Koninkrijk op de ontwikkelingen in Turkije.
Duitsland – 20 maart 2025
De Duitse bondskanselier Olaf Scholz noemde de arrestatie van İmamoğlu op 20 maart via sociale media “een treurige gebeurtenis”. “Politieke oppositie mag niet worden vervolgd,” zei Scholz, terwijl hij benadrukte dat er wordt gewerkt aan het verbeteren van de relaties tussen Europa en Turkije. Deze reactie maakte de onvrede van Duitsland over de achteruitgang van de democratie in Turkije duidelijk. Als leider van een van de belangrijkste EU-landen werd Scholz’ boodschap gezien als een teken dat ook andere Europese leiders vergelijkbare zorgen delen.
Frankrijk – 20 maart 2025
Woordvoerder van het Franse ministerie van Buitenlandse Zaken, Christophe Lemoine, verklaarde op 20 maart dat Parijs “diepe bezorgdheid” koestert over de arrestatie van İmamoğlu. “De arrestaties van vandaag zullen ernstige gevolgen hebben voor de Turkse democratie,” zei Lemoine, terwijl hij benadrukte dat Frankrijk de ontwikkelingen nauwlettend volgt. Deze woorden toonden aan dat Frankrijk een duidelijke positie inneemt tegen politieke onderdrukking in Turkije. Het werd ook gezien als onderdeel van een gedeelde Europese bezorgdheid.
Spanje – 20 maart 2025
De Spaanse premier Pedro Sánchez zei op 20 maart in een toespraak in Madrid dat “de democratie in Turkije wordt bedreigd”. Over İmamoğlu zei hij: “Het is onacceptabel dat een gekozen leider op deze manier wordt aangepakt,” en hij benadrukte dat de EU deze situatie in haar relaties met Turkije in overweging moet nemen. Sánchez’ verklaring was een van de krachtigste reacties van EU-landen.
Nederland – 20 maart 2025
Het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken omschreef de arrestatie van İmamoğlu in een verklaring als “een stap achteruit voor de democratie”. “We verwachten een transparant proces van Turkije,” stond in de verklaring, waarin ook werd opgeroepen om vreedzaam om te gaan met de protesten. Dit liet zien dat Nederland een duidelijke positie inneemt over de gebeurtenissen in Turkije.
Canada – 20 maart 2025
De Canadese minister van Buitenlandse Zaken Mélanie Joly omschreef op 20 maart via sociale media de arrestatie van een burgemeester in Turkije als “zorgwekkend”. Joly herhaalde Canada’s toewijding aan democratische waarden en riep op tot “respect voor de wil van het Turkse volk”. Deze reactie weerspiegelde Canada’s focus op mensenrechten.
Raad van Europa – 20 maart 2025
De Raad van Europa noemde de arrestatie van İmamoğlu op 20 maart “een actie tegen de wil van het volk” en publiceerde een scherpe veroordeling. De Raad wees erop dat deze gebeurtenis een teken is van politieke onderdrukking en kondigde aan het onderwerp te zullen bespreken tijdens het Congres van Lokale en Regionale Overheden op 24 maart. In de verklaring werd benadrukt dat Turkije zich aan democratische normen moet houden. Deze reactie suggereerde dat de Raad van Europa de ontwikkelingen in Turkije op lange termijn zal onderzoeken.
Europese Unie – 20 maart 2025
De Hoge Vertegenwoordiger voor Buitenlandse Zaken en Veiligheidsbeleid van de EU, Kaja Kallas, en Marta Kos, lid van de Europese Commissie verantwoordelijk voor uitbreiding, gaven op 20 maart een gezamenlijke verklaring af. “De EU roept de Turkse autoriteiten op tot volledige transparantie en een eerlijk proces,” zeiden ze. De arrestatie van İmamoğlu werd beschreven als schadelijk voor democratische waarden, en er werd gewezen op het belang van dergelijke gebeurtenissen voor Turkije’s kandidatuur voor de EU. De rechtsstaat werd benadrukt als de hoeksteen van de EU-Turkije-relaties.
Amnesty International – 20 maart 2025
Dinushika Dissanayake, adjunct-directeur voor Europa bij Amnesty International, noemde de acties van de Turkse regering tegen demonstranten “wreed” en beschreef de arrestatie van İmamoğlu als “toenemende onderdrukking van vreedzame oppositie”. Dissanayake wees erop dat deze situatie de vrijheid van vergadering en meningsuiting beperkt. De organisatie riep de internationale gemeenschap op om in actie te komen tegen mensenrechtenschendingen in Turkije.
Human Rights Watch (HRW) – 20 maart 2025
Hugh Williamson, directeur voor Europa en Centraal-Azië bij HRW, noemde de arrestatie van İmamoğlu op 20 maart “een politieke zuivering”. “Dit is opnieuw een voorbeeld van systematische onderdrukking van de oppositie in Turkije,” zei Williamson, terwijl hij de internationale gemeenschap opriep tot actie. De organisatie drong er bij Turkije op aan terug te keren naar de rechtsstaat.
VN-Mensenrechtenbureau – 21 maart 2025
De Hoge Commissaris voor de Mensenrechten van de VN, Volker Türk, verklaarde in Genève: “De onderdrukking van politieke figuren in Turkije heeft een zorgwekkend niveau bereikt.” Türk benadrukte dat İmamoğlu’s zaak via een eerlijk proces moet worden opgelost en veroordeelde het geweld tegen demonstranten. Deze woorden werden geregistreerd als een officiële waarschuwing van de VN.
Zweden – 21 maart 2025
De Zweedse premier Magdalena Andersson zei in Stockholm tegen journalisten: “De democratie en de rechtsstaat in Turkije worden ernstig bedreigd.” Andersson noemde de arrestatie van İmamoğlu “een politieke zet” en suggereerde dat Zweden deze situatie zal meewegen in de NAVO-onderhandelingen met Turkije.
Griekenland – 22 maart 2025
De Griekse minister van Buitenlandse Zaken Nikos Dendias zei: “De gebeurtenissen in Turkije hebben ook invloed op de regionale stabiliteit.” Hij noemde de arrestatie van İmamoğlu “in strijd met democratische normen” en verklaarde dat Griekenland de kwestie binnen de EU zal aankaarten.
Europees Parlement – 23 maart 2025
Voorzitter van het Europees Parlement Roberta Metsola zei in Straatsburg: “De arrestatie van İmamoğlu bemoeilijkt Turkije’s vooruitgang op weg naar de EU.” Metsola kondigde aan dat het parlement een motie over deze kwestie zal voorbereiden en riep op tot “respect voor de wil van het volk”.
Japan – 24 maart 2025
Het Japanse ministerie van Buitenlandse Zaken verklaarde op 24 maart: “Het behouden van politieke stabiliteit in Turkije is belangrijk voor de regio.” Het ministerie zei de arrestatie van İmamoğlu “met bezorgdheid” te volgen en riep op tot “toewijding aan democratische processen”.
Italië – 24 maart 2025
De Italiaanse onderminister van Buitenlandse Zaken Edmondo Cirielli zei op 24 maart in Rome tegen journalisten dat ze “zeer bezorgd” zijn over de arrestatie van İmamoğlu en de protesten. “We hopen dat dialoog de overhand krijgt boven conflict,” zei hij. Cirielli benadrukte Turkije’s rol als NAVO-bondgenoot en economische partner en onderstreepte Italië’s vriendschap met het Turkse volk.
Europese Commissie – 24 maart 2025
Woordvoerder van de Europese Commissie Guillaume Mercier riep Turkije op 24 maart in Brussel op om “democratische waarden te handhaven”. “De arrestatie van İmamoğlu roept vragen op over Turkije’s toewijding aan democratische tradities,” zei hij. Mercier benadrukte dat de EU nauwe banden met Turkije wil onderhouden, maar dat dit afhankelijk is van democratische normen.
Rusland en China, landen waarmee Turkije nauwe banden onderhoudt, benadrukten hun beleid om zich niet te mengen in de interne zaken van andere landen, terwijl India een voorzichtige, afwachtende houding aannam. Israël daarentegen verscherpte zijn reeds bestaande kritiek op Erdoğan en steunde İmamoğlu. Arabische landen bleven overwegend neutraal en legden de nadruk op stabiliteit en regionale samenwerking.
Reacties van Europese burgemeesters
Veel burgemeesters van Europese metropolen, die nauwe banden hebben met Ekrem İmamoğlu als burgemeester van een metropool als Istanbul, zwegen niet over de gebeurtenissen. Hier zijn de meest opvallende verklaringen:
Duitsland – Berlijn – 20 maart 2025
De burgemeester van Berlijn, Kai Wegner, zei op 20 maart via X: “De arrestatie van Ekrem İmamoğlu is een slag voor de democratie.” Wegner voegde toe: “Gekozen leiders vertegenwoordigen de wil van het volk, en die wil kan niet worden opgesloten,” waarmee hij een boodschap van solidariteit uitte.
Nederland – Amsterdam – 20 maart 2025
De burgemeester van Amsterdam, Femke Halsema, zei in een videoboodschap: “Het is verschrikkelijk dat een collega in Turkije om politieke redenen wordt aangepakt.” Halsema verklaarde: “Democratie kan niet worden gesmoord, we staan aan Ekrem’s kant,” en riep Europese burgemeesters op tot actie.
Italië – Rome – 20 maart 2025
De burgemeester van Rome, Roberto Gualtieri, zei op 20 maart: “De arrestatie van İmamoğlu is een aanval op de lokale democratie.” Gualtieri voegde toe: “Het straffen van door het volk gekozen leiders is een teken van autoritarisme,” en steunde solidariteitsacties met Turkije in Italië.
Frankrijk – Parijs – 21 maart 2025
De burgemeester van Parijs, Anne Hidalgo, zei op 21 maart: “De arrestatie van Ekrem İmamoğlu betekent het einde van vrijheid en democratie.” Hidalgo verklaarde: “Ik roep alle Europese burgemeesters op om hun stem te verheffen tegen deze onderdrukking,” en startte een campagne.
Spanje – Barcelona – 22 maart 2025
De burgemeester van Barcelona, Jaume Collboni, zei op 22 maart: “Dat een burgemeester in Turkije wordt opgesloten, is een belediging voor ons allemaal.” Collboni voegde toe: “Wie de democratie verdedigt, mag niet zwijgen; Ekrem’s strijd is onze strijd,” waarmee hij zijn solidariteit uitdrukte.
