In Frankrijk is Marine Le Pen, de leider van de extreemrechtse partij Nationale Unie (RN), op 31 maart 2025 door de strafrechtbank van Parijs schuldig bevonden aan het misbruiken van fondsen van de Europese Unie (EU). Le Pen werd beschuldigd van het creëren van “fictieve banen” tijdens haar periode als lid van het Europees Parlement (EP) tussen 2004 en 2016. Volgens de aanklacht betaalde Le Pen twee personen salarissen uit EU-fondsen voor fictieve adviesdiensten, waarmee ze de fondsen op onrechtmatige wijze gebruikte. De rechtbank legde Le Pen een gevangenisstraf van 4 jaar op (waarvan 2 jaar voorwaardelijk), een verbod op het uitoefenen van politieke functies voor 5 jaar en een boete van 100.000 euro. Le Pen verliet de rechtszaal nog voordat het vonnis volledig was uitgesproken, en het werd aangekondigd dat het vonnis in hoger beroep zal worden aangevochten.
Deze zaak vloeide voort uit een onderzoek dat in 2015 werd gestart naar Le Pen en andere leden van haar partij. Het onderzoek richtte zich op beschuldigingen dat de partij, destijds nog bekend als het Nationaal Front (FN), EU-fondsen had misbruikt en dit misbruik probeerde te verbergen. In totaal werden 27 partijleden, waaronder Le Pen’s vader Jean-Marie Le Pen, in deze zaak berecht. Een eerdere uitspraak van het Franse Grondwettelijk Hof bepaalde dat straffen al uitgevoerd kunnen worden voordat het hoger beroep is afgerond. Dit vonnis brengt Le Pen’s kansen om deel te nemen aan de presidentsverkiezingen van 2027 ernstig in gevaar, aangezien het verbod op politieke functies haar kandidatuur kan blokkeren.
Wereldwijde reacties op het vonnis
Het vonnis tegen Le Pen veroorzaakte wereldwijd veel opschudding. De Italiaanse vicepremier Matteo Salvini betuigde zijn steun aan Le Pen via sociale media en bekritiseerde de uitspraak. Salvini stelde: “Degenen die bang zijn voor de mening van kiezers zoeken vaak hun toevlucht in gerechtelijke uitspraken. In Parijs hebben ze Marine Le Pen veroordeeld en willen ze haar uit het politieke leven bannen,” waarmee hij impliceerde dat het vonnis een politieke manoeuvre was. De secretaris-generaal van de Nationale Unie, Jordan Bardella, deelde een vergelijkbare mening en zei: “Vandaag is niet alleen Marine Le Pen op oneerlijke wijze veroordeeld, maar de Franse democratie zelf is veroordeeld.”
In de Europese media werd het vonnis op verschillende manieren geïnterpreteerd. De Britse krant The Guardian noemde Le Pen’s veroordeling “een klap voor de opkomst van extreemrechts in Frankrijk” en stelde vragen over de impact ervan op democratische processen. De Franse krant Le Monde zag de veroordeling als “een belangrijke stap in de strijd tegen corruptie”, maar wees ook op de timing van het vonnis, die mogelijk een politieke strategie zou kunnen zijn in aanloop naar de verkiezingen van 2027. Het Amerikaanse Politico schreef dat de beslissing van het Grondwettelijk Hof om straffen al tijdens het hoger beroep uitvoerbaar te maken, Le Pen’s politieke toekomst ernstig kan beïnvloeden. Sommige Franse juristen stelden dat deze uitspraak mogelijk alleen van toepassing is op lokale politici en niet op Le Pen’s zaak, maar de algemene consensus was dat het vonnis haar presidentskandidatuur aanzienlijk bemoeilijkt.
Le Pen ook op de agenda in Nederland
Onder Nederlandse politici kwam de meest opvallende reactie op Le Pen’s veroordeling van Geert Wilders, de leider van de Partij voor de Vrijheid (PVV). Wilders noemde het vonnis van de Parijse rechtbank op 31 maart 2025, waarbij Le Pen schuldig werd bevonden aan het misbruiken van EU-fondsen en een verbod van 5 jaar op politieke functies en 4 jaar gevangenisstraf kreeg, “hard”. In een bericht op het X-platform zei Wilders dat hij “geschokt” was door het vonnis en hoopte dat Le Pen het hoger beroep zou winnen en president van Frankrijk zou worden.
De Nederlandse media besteedden ruimschoots aandacht aan de veroordeling van Marine Le Pen en leverden diverse commentaren. Hieronder een overzicht van enkele reacties:
NRC (Nederlandsche Rotterdamsche Courant):
NRC behandelde Le Pen’s veroordeling uitgebreid en richtte zich op de impact ervan op de politieke balans in Frankrijk. De krant meldde dat Le Pen tussen 2004 en 2016 op onrechtmatige wijze EU-fondsen van het Europees Parlement gebruikte om “fictieve banen” te creëren en hiermee partijmedewerkers betaalde. NRC benadrukte dat de rechtbank het verbod op politieke functies onmiddellijk van kracht liet gaan, met als redenen “het risico op herhaling van het misdrijf” en “de kans op onrust in het land”. De krant schreef dat dit vonnis een zware slag is voor Le Pen’s politieke carrière, maar dat het hoger beroep nog niet is afgerond, wat onzekerheid creëert over de toekomst van extreemrechts in Frankrijk. Daarnaast wees NRC erop dat andere figuren uit Le Pen’s partij, zoals Louis Aliot, lichtere straffen kregen, wat de interne dynamiek binnen de partij kan beïnvloeden.
NOS (Nederlandse Omroep Stichting):
NOS omschreef Le Pen’s straf als “een beslissing die de politieke toekomst van een van Frankrijks populairste politici in gevaar brengt”. Het bericht herinnerde eraan dat Le Pen’s partij, Rassemblement National (RN), de meeste zetels heeft in het Franse parlement en dat Le Pen werd gezien als een sterke kandidaat voor de verkiezingen van 2027. NOS wees erop dat de onmiddellijke uitvoering van het vonnis betekent dat Le Pen zelfs tijdens het hoger beroep niet aan verkiezingen kan deelnemen. Ook werd de reactie van RN-partijvoorzitter Jordan Bardella aangehaald, die zei: “Dit vonnis is een aanval op de Franse democratie.” NOS had eerder in berichtgeving over Le Pen’s zaak al opgemerkt dat een dergelijke straf ook politieke problemen kan opleveren voor de centrumrechtse regering in Frankrijk, omdat premier Michel Barnier afhankelijk is van de steun van RN. In dat licht werd geconcludeerd dat het vonnis de politieke stabiliteit in Frankrijk kan beïnvloeden.
Nederlands Dagblad:
Nederlands Dagblad beoordeelde Le Pen’s veroordeling als “een obstakel voor de opkomst van extreemrechts in Frankrijk”. De krant meldde dat Le Pen volgens het vonnis 2,9 miljoen euro aan EU-fondsen had misbruikt, en dat deze straf haar kansen om deel te nemen aan de verkiezingen van 2027 volledig uitsluit. Het artikel vermeldde dat Le Pen in recente peilingen aan de leiding ging en na drie mislukte pogingen een van de sterkste kandidaten voor het presidentschap was. De krant stelde ook vragen over de impact van dit vonnis op de Franse democratie en citeerde enkele Franse politici, zoals voormalig minister van Justitie Gérald Darmanin, die zei: “De strijd tegen Le Pen moet plaatsvinden bij de stembus, niet in de rechtszaal.” Nederlands Dagblad voegde eraan toe dat het vonnis onder Le Pen’s aanhangers de perceptie van een “politiek complot” kan versterken.
BNR Nieuwsradio:
BNR had in eerdere berichtgeving over Le Pen’s zaak al gewaarschuwd dat een dergelijke veroordeling haar politieke carrière zou kunnen beëindigen. Na het vonnis van 31 maart 2025 meldde BNR dat het verbod van 5 jaar op het uitoefenen van openbare functies Le Pen’s kandidatuur voor de verkiezingen van 2027 onmogelijk maakt. De radiozender merkte op dat dit vonnis RN kan dwingen om haar verkiezingsstrategieën te herzien en dat figuren zoals Jordan Bardella mogelijk meer op de voorgrond zullen treden binnen de partij. Daarnaast wees BNR erop dat Le Pen’s zaak een precedent kan scheppen voor andere politieke partijen in Europa en dat dit kan leiden tot strengere maatregelen in de strijd tegen corruptie.
