Het Griekse eiland Santorini, met zijn witgekalkte huizen en adembenemende zonsondergangen, is een droombestemming voor miljoenen toeristen. Maar de afgelopen weken heeft het eiland een andere kant laten zien: een onrustige, rommelende bodem die zowel bewoners als bezoekers doet twijfelen aan de idylle. Honderden aardbevingen hebben het gebied sinds eind januari 2025 opgeschrikt, met als hoogtepunt een beving van 5,2 op de schaal van Richter op 5 februari. De Griekse overheid riep de noodtoestand uit, duizenden vluchtten, en seismologen houden hun adem in. Wat is hier aan de hand? Hoe gevaarlijk is het nu echt? En – de vraag die velen stellen – is Santorini deze zomer nog wel een veilige gok?
#### Een zwerm van bevingen
Het begon op 28 januari 2025, toen een zwerm van kleine aardbevingen de zee tussen Santorini en het naburige Amorgos opschudde. Binnen 48 uur waren er meer dan 2000 trillingen geregistreerd, variërend van zwak tot matig, met een uitschieter van 4,9 op 2 februari. Scholen sloten, havens werden afgezet, en de angst groeide. Tegen 6 februari, toen de zwaarste beving van 5,2 toesloeg, had Santorini al meer dan 7700 aardschokken geteld. Duizenden inwoners – van de circa 15.000 permanente bewoners – en een handvol toeristen in het laagseizoen pakten hun biezen. Veerboten naar het vasteland zaten vol, en luchtvaartmaatschappijen legden extra vluchten in.
De Griekse premier Kyriakos Mitsotakis riep op tot kalmte, maar de realiteit sprak voor zich. Tenten verrezen in openluchtstadions, hulpdiensten werden gemobiliseerd, en de noodtoestand werd afgekondigd tot minstens 3 maart. Hoewel er geen grote schade of slachtoffers zijn gemeld, is de psychologische tol voelbaar. “Elke paar minuten trilt de grond,” meldde een verslaggever van de Griekse omroep ERT. “Mensen zijn het zat, ze kunnen niet meer slapen.” Toch is er sinds begin maart een lichte afname merkbaar: de frequentie daalde van 200 bevingen per dag naar 50-60, volgens seismologische updates op X. Maar de onrust blijft. Is dit het einde, of slechts een pauze?
#### De huidige stand van zaken
Op dit moment, 10 maart 2025, lijkt Santorini een adempauze te krijgen. De zwerm van aardbevingen, die wekenlang het eiland en de omliggende zeeën plaagde, neemt in intensiteit af. De laatste beving boven magnitude 5 dateert van 24 februari, en experts zien geen directe tekenen van een escalatie. Maar zekerheid is er niet. Seismologen zoals Heidrun Kopp van het GEOMAR Helmholtz Centre suggereren dat de bevingen worden veroorzaakt door een “magmatische intrusie” – magma dat zich een weg baant door de aardkorst, tussen 4 en 10 kilometer diep. Dit verklaart het springende patroon van de trillingen, typisch voor vulkanische systemen. Toch benadrukken ze: dit hoeft niet te leiden tot een uitbarsting of een grote aardbeving.
De onderwatervulkaan Kolumbo, 25 kilometer ten noordoosten van Santorini, blijft een zorgpunt. Hoewel deze sinds 1650 niet meer is uitgebarsten, houdt de wetenschappelijke gemeenschap hem scherp in de gaten. Voorlopig wijst niets op een ophanden zijnde eruptie, maar de geschiedenis leert dat Santorini’s vulkanische aard onvoorspelbaar is. De autoriteiten hebben de noodtoestand versoepeld, scholen zijn weer open, en het dagelijks leven kruipt terug naar normaal. Toch blijft de vraag hangen: hoe stabiel is deze rust?
#### Een explosief verleden
Santorini’s huidige vorm – een halve maan rond een met zeewater gevulde caldera – is het resultaat van een van de meest catastrofale vulkaanuitbarstingen in de geschiedenis. Rond 1640 v.Chr. blies de Minoïsche eruptie het eiland letterlijk uit elkaar. De explosie, naar schatting viermaal krachtiger dan die van de Krakatau in 1883, liet een krater achter van 12 bij 7 kilometer en veroorzaakte een tsunami die Kreta, 120 kilometer zuidelijker, verwoestte. As regende neer tot in Egypte, en de Minoïsche beschaving, een van de eerste geavanceerde samenlevingen in Europa, kreeg een fatale klap. Archeologen vinden nog steeds sporen van deze ramp in opgegraven steden zoals Akrotiri, bedolven onder meters puimsteen.
Maar dat was niet het einde van Santorini’s onrust. Kleinere uitbarstingen volgden, zoals die in 1650, die de onderwatervulkaan Kolumbo vormde, en in 1950, toen de vulkaan voor het laatst actief was. In 1956 werd het eiland getroffen door een aardbeving van 7,5, gevolgd door een 25 meter hoge tsunami die meer dan 50 levens eiste en een derde van de huizen verwoestte. Deze gebeurtenissen onderstrepen een patroon: Santorini ligt op de Helleense Boog, een subductiezone waar de Afrikaanse Plaat onder de Egeïsche Plaat schuift. Dit maakt het een van Europa’s meest actieve geologische hotspots, waar aardbevingen en vulkanisme hand in hand gaan.
De recente zwerm lijkt geen direct verband te hebben met vulkanische activiteit – experts wijzen op tektonische spanningen als oorzaak. Maar de nabijheid van Kolumbo en de calderavulkaan voedt speculaties. Kan een aardbeving de vulkaan “wakker schudden,” zoals sommige Griekse correspondenten vrezen? Het verleden biedt geen geruststelling: Santorini’s geschiedenis is een litanie van plotselinge, verwoestende uitbarstingen.
#### Wat gebeurde er vroeger met de wolken?
Je vraag naar “de situatie van de wolken” lijkt mogelijk een vertaalfout of een verwijzing naar vulkanische as en atmosferische effecten. Laten we aannemen dat je de historische impact op de lucht bedoelt. De Minoïsche uitbarsting van 1640 v.Chr. had een wereldwijde impact. De eruptiezuil reikte tot 36 kilometer hoogte, en asdeeltjes blokkeerden zonlicht, wat leidde tot “vulkanische winters.” Boomringdata uit Noord-Amerika en klimaatreconstructies uit China tonen een afkoeling van enkele jaren. In Egypte beschrijven oude teksten donkere luchten en mislukte oogsten, wat sommige geleerden linken aan de Bijbelse plagen. Dit was geen geïsoleerd incident: kleinere uitbarstingen, zoals die in 1650, vulden de hemel met zwavel en stof, met lokale gevolgen voor weer en gezondheid.
Vandaag zien we geen dergelijke dramatische wolken boven Santorini. De recente bevingen hebben geen uitbarsting getriggerd, en de lucht blijft helder. Maar het verleden herinnert ons eraan dat een grote eruptie niet alleen de grond, maar ook de hemel kan veranderen.
#### Zomer 2025: veilig of niet?
Met de zomervakanties in aantocht – Santorini trekt jaarlijks zo’n 3,5 miljoen toeristen – is de grote vraag: is het veilig om te gaan? Het eerlijke antwoord: niemand weet het zeker. De huidige afname in seismische activiteit is bemoedigend, maar zwermen zoals deze kunnen weken, maanden, of zelfs jaren aanhouden, zoals in 2011-2012, toen de bodem 14 maanden onrustig bleef zonder grote gevolgen. Seismologen sluiten een beving van 6,0 of hoger niet uit, wat schade aan oudere gebouwen en aardverschuivingen kan veroorzaken, vooral langs de steile calderawanden. Een tsunami, zoals in 1956, blijft een risico bij een zware schok nabij de kust.
Een vulkaanuitbarsting is minder waarschijnlijk, maar niet onmogelijk. Als Kolumbo of de calderavulkaan zou ontwaken, zou de impact enorm zijn: asregens, giftige gassen, en mogelijk een tsunami. Toch monitoren experts de situatie nauwlettend met satellieten en sensoren. Voorlopig is het reisadvies vanuit Nederland onveranderd: groen, met een oproep tot waakzaamheid.
Voor wie toch gaat: wees voorbereid. Volg lokale waarschuwingen via apps zoals die van het EMSC, vermijd risicogebieden zoals kliffen en oude havens, en zorg voor een flexibel reisplan. Hotels en touroperators zouden noodprocedures moeten hebben – vraag ernaar. Maar laten we eerlijk zijn: Santorini’s schoonheid komt met een prijs. Dit is een eiland gebouwd op een tikkende tijdbom, en de natuur laat zich niet voorspellen.
#### Een les uit de diepte
Santorini’s recente trillingen zijn een wake-upcall. Ze herinneren ons aan de krachten die dit eiland hebben gevormd – en die het ooit weer kunnen breken. Voor de lokale bevolking is dit geen verrassing; zij leven al generaties met deze onrust. Voor toeristen is het een realitycheck: paradijs en gevaar liggen hier dicht bij elkaar. Of je deze zomer gaat, hangt af van je risicotolerantie. Maar één ding is zeker: Santorini’s verhaal, van Minoïsche rampspoed tot hedendaagse onzekerheid, blijft fascineren – en waarschuwen.
