De Rijnmond-regio, het kloppende industriële hart van Nederland, ademt een giftige waarheid in. Nieuwe, schokkende onderzoeksresultaten en alarmerende uitspraken van experts onthullen dat de luchtkwaliteit in dit dichtbevolkte gebied ver onder de maat is, met ernstige gevolgen voor onze gezondheid en toekomst. Zijn we bereid de prijs te betalen voor vooruitgang?
Alarmbellen luiden: De Rijnmond, een giftige topscorer
Een recent onderzoek van het journalistieke platform Pointer (KRO-NCRV), gepubliceerd op 23 februari 2025, slaat genadeloos hard in: de westkant van Rotterdam, inclusief Schiedam en Vlaardingen, behoort tot de meest vervuilde gebieden van Nederland. Schiedam spant de kroon, met lucht die maar liefst 2,15 keer zo vervuild is als de strenge advieswaarden van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) voor fijnstof en stikstofdioxide toestaan. Maar de ellende stopt niet bij Schiedam; gemeenten als Ridderkerk, Papendrecht, Barendrecht en Hendrik-Ido-Ambacht figureren ook in de top tien van meest vervuilde plekken. De oorzaken zijn bekend en verontrustend: een dodelijke cocktail van zware scheepvaart, chemische industrie, snelwegen en houtkachels.
OPEN Rotterdam bevestigde dit op 28 februari 2025, en benadrukte de onthutsende waarheid: de luchtkwaliteit in Rotterdam is tweemaal slechter dan de WHO-norm. De GGD Rotterdam-Rijnmond trekt aan de noodrem: luchtvervuiling veroorzaakt de grootste milieugerelateerde gezondheidsschade, vergelijkbaar met de gevaren van overgewicht of een gebrek aan beweging. Hun advies is duidelijk: minder autorijden, vaker de fiets pakken en de giftige houtkachels uitlaten.
Burgers slaan alarm: De Luchtclub meet de onzichtbare vijand
Het is niet alleen de wetenschap die de vervuiling aantoont; burgers voelen het aan den lijve. Een artikel van Rijnmond (22 april 2023) beschrijft hoe inwoners, zoals Rik Dalmeijer in Kralingen, de luchtkwaliteit in hun eigen buurt meten via de Luchtclub. Dalmeijer’s schok over de donkergrijze filters in zijn huis spreekt boekdelen over de ernst van de vervuiling. Hoewel de Luchtclub sindsdien is opgehouden te bestaan, blijft luchtkwaliteitsspecialist Peter van Breugel van DCMR benadrukken dat burgerinitiatieven cruciaal zijn. Ondanks lichte verbeteringen in Rotterdam, blijft de focus op lokale metingen, zeker nabij drukke verkeersaders zoals de A16, van levensbelang.
DCMR en RIVM: Nuancering, maar geen geruststelling
De DCMR probeerde op 4 maart 2025 de Pointer-uitzending te nuanceren. Ja, Rijnmond is vervuild, maar de verschillen met steden als Nijmegen of Eindhoven zijn “slechts” circa 20% slechter. Ze benadrukken decennia van verbetering dankzij maatregelen als het Schone Lucht Akkoord en walstroom voor schepen. Toch blijft de fundamentele vraag: is “iets beter” goed genoeg als het gaat om de lucht die we ademen?
Het RIVM meldde op 3 juli 2023 een lichte verslechtering van de luchtkwaliteit in 2022, deels door weersomstandigheden. Hoewel ze een daling van fijnstof tegen 2030 verwachten, onderstreept dit rapport de voortdurende noodzaak van streng beleid om de WHO-normen te halen.
Zelfs de meest onverwachte factoren spelen een rol, zo bleek uit een zwavelpiek in augustus 2024. De DCMR rapporteerde zo’n 60 meldingen van zwavellucht, die – verrassend genoeg – afkomstig bleek van een luchtstroom uit IJsland, via Engeland. Dit illustreert de internationale aard van luchtvervuiling en de behoefte aan grensoverschrijdende oplossingen.
Alarm uit de wetenschap: De gezondheidstol van luchtvervuiling
De GGD Rotterdam-Rijnmond herhaalt de ijzingwekkende cijfers: luchtvervuiling verkort de levensduur van inwoners in de Rijnmond met gemiddeld tien maanden. Kwetsbare groepen zoals kinderen en ouderen lopen het grootste risico. De oplossing? Een fundamentele gedragsverandering: minder auto’s, meer fietsen, geen houtkachels.
RIVM-onderzoekers (april 2024) voegen toe dat fijnstof en ultrafijnstof bijdragen aan een breed scala aan gezondheidsproblemen, van longaandoeningen en hart- en vaatziekten tot ernstigere COVID-19-uitkomsten. Zij pleiten voor strengere Europese normen, die in 2030 van kracht worden, om de WHO-advieswaarden te benaderen.
Zelfs het Erasmus MC toont aan dat eerdere maatregelen in Rotterdam de levensverwachting tussen 1985 en 2008 met gemiddeld een jaar verlengden. Dit succesverhaal benadrukt de kracht van actie, maar ook de urgente noodzaak om verder te gaan, vooral in de zwaarst getroffen gebieden.
De feiten zijn duidelijk: de luchtkwaliteit in de Rijnmond blijft een enorme uitdaging. De combinatie van scheepvaart, industrie en verkeer zorgt ervoor dat de regio blijft achterlopen op de WHO-normen, met gezondheidsrisico’s als direct gevolg. Hoewel er verbeteringen zijn, benadrukken experts en academici de dringende noodzaak van verdere actie. De grote vraag is hoe we de delicate balans vinden tussen economische belangen, zoals de haven, en het allerbelangrijkste: de gezondheid van onze burgers. De toekomst van de Rijnmond hangt letterlijk en figuurlijk in de lucht. Zijn we bereid te vechten voor elke ademtocht?
